Je brengt een vraag in, die de basis is voor jouw opstelling. De vraag kan zijn ‘waarom lukt het me niet om relaties in stand te houden en hoe kan ik dat veranderen?’. Of ‘het lijkt alsof ik in mijn leven tegelijkertijd op het gaspedaal druk alsmede op het rempedaal; hoe kan ik dat doorbreken?’. Of ‘ik kan niet tegen autoriteit, dus ik heb altijd te maken met strijd, wat zoveel energie kost’. Of ‘ik draag allerlei verantwoordelijkheid voor anderen, maar mijn eigen grenzen overschrijd ik steeds; hoe kan ik leren loslaten?’.

Een opstelling kun je niet doen, vanuit nieuwsgierigheid of op niveaus die jou niks aangaan. Bijvoorbeeld: je kan geen opstelling doen voor jouw ouders of wanneer je geen probleem ervaart. Er moet een bepaalde noodzaak of urgentie achter jouw vraag zitten. 

Ik, als opsteller, vraagt vaak nog een aantal aanvullende systemische vragen. Nadat de vraag verhelderd is en de systemische context duidelijk, begint de opstelling. Tijdens de opstelling, volg ik altijd wat zich op dat moment voordoet, en welke patronen of dynamiek ‘gezien wil worden’. 

Andere deelnemers worden uitgenodigd om als representant te dienen voor iemand uit jouw familiesysteem. Ze staan bijvoorbeeld voor de vraaginbrenger, de vader, de moeder, het geaborteerde kind, de oma, een kind etc. Ze stellen zich op een bepaalde wijze op in de ruimte. Representanten blijken in staat te zijn om heel zuiver te voelen wat zich afspeelt in de personen die ze representeren. Dit geeft waardevolle informatie over hoe je in verhouding staat tot anderen. Blinde vlekken worden zichtbaar. Daarna wordt als nodig, gekeken welke interventies mogelijk zijn, zodat jij en het familiesysteem nog meer in hun kracht komen te staan.

Door een opstelling kun je een andere kijk krijgen op de situatie, wat doorwerkt in je leven. Het wordt dan makkelijker om te bedenken hoe je kunt handelen in bepaalde situaties. 

Je kunt als persoon uit een organisatie stappen, een vriendenclub of vereniging of een stad of dorp, maar niet uit je biologische familie. Je bent onlosmakelijk verbonden met je familiesysteem van herkomst. Het betekent niet dat je in het dagelijks leven contact hebt met je familie. De banden kunnen verbroken zijn, maar vaak spelen systemische wetmatigheden en patronen dan veel sterker. Je herhalende patronen manifesteren zich dan vaak extra. 

Tijdens een opstelling kunnen onbewuste onderliggende patronen zichtbaar worden gemaakt. Het is vervolgens aan jou hoe je daarmee omgaat en wat je ermee doet. Wat je met je verstand kunt bedenken, in wat maakt dat je bepaalde dingen op een bepaalde manier doet, is vaak anders dan wat er in de essentie onderliggend speelt. Wat je ‘er van hebt gemaakt in je hoofd’ is vaak een overlevingsmechanisme. Interessant is dat een opstelling vaak iets anders laat zien. Wanneer iemand zegt dat zij een hele goede band heeft met haar moeder, kan er tijdens een opstelling heel anders uit zien. Deze moeder was bijvoorbeeld emotioneel niet beschikbaar, heel behoeftig en het kind loyaal aan de ouder en vanuit daar heel dienend naar haar moeder. Die prijs is soms te hoog. Liever laat je het jezelf slecht gaan, Ook laat een opstelling vaak de diepe liefde, verdriet en pijn zien richting overleden broers en zussen, miskramen en geaborteerde kinderen waar in het dagelijkse leven niet over is gerouwd. Die niet genomen rouw maakt dat je niet ten volle in het leven staat. Een opstelling kan dit heel zuiver zichtbaar maken. 

We resoneren allemaal mee op menselijke thema’s van anderen. Wanneer je toeschouwer bent van een opstelling, wordt je geraakt door de vragen van anderen die raken aan jouw eigen thema’s. Je herkent het loyaliteitsconflict als kind van gescheiden ouders. wanneer een ander heel boos is op zijn vader, voel jij zelf hoe zeer jij je vader hebt gemist. Of je voelt de trekkracht in de opstelling van een ander waarbij je zo herkent dat je moeder je steeds weer claimt omdat zij behoeftig is. Opstellingen zorgen er voor dat  (oude) wonden zichtbaar worden gemaakt. Gelijkertijd werkt dat ook helend.

De realiteit, je daarvan bewust worden en zijn, geeft ruimte. Eerlijk en open, realistisch kijken aan wat was en is geeft je de mogelijkheid om anders te handelen in bepaalde situaties. Je hoeft daarnaast niks actiefs te ‘doen’ na een opstelling. Geef het de ruimte om door te werken, denk er niet teveel over na, probeer het niet te ‘snappen of de rationaliseren’. Het bewust zijn van je primaire emoties geeft ruimte en doorvoel ze. Zonder er iets aan te willen veranderen. Daarnaast verwerk je natuurlijk ook op een cognitief niveau. 

Een opstelling doe je niet als je last hebt van psychische aandoeningen en zware anti-depressiva slikt.

Een opstelling is niet therapeutisch. Het is een systemische interventie, waarbij onderliggende patronen zichtbaar worden. De inzet is om meer op jouw eigen plek in het familiesysteem te gaan staan en anderen hun eigen plek te gunnen. En om daarmee een oordeel over de ander los te laten. De verantwoordelijkheid van een ander neem je niet over, maar laat je bij degene waar het hoort.